Հնդկացորենի մշակության տեխնոլոգիան
31/03/2018
Հնդկացորենի ձավարը պարունակում է մեծ քանակությամբ սպիտակուցներ, օսլա, երկաթ, ֆոսֆոր և վիտամիններ: Ծղոտը իր կերարժեքով մոտ է հատիկաընդեղեն բույսերի ծղոտին, 100 կգ ծղոտը պարունակում է 30 կերային միավոր: Թեփը հարուստ է սպիտակուցներով և ճարպերով, որը կարելի է օգտագործել որպես կեր խոզերի ու թռչունների համար: Այս մշակաբույսը լավագույն մեղրատու բույսերից է, որի յուրաքանչյուր հեկտարից կարելի է ստանալ 200-400 կգ մեղր: Որպես գարնանը ուշ ցանվող և կարճ վեգետացիա ունեցող բույս, հնդկացորենով կարելի է կատարել վերացանքս ձմռան ընթացքում տուժած դաշտերում: Հնդկացորենը աչքի է ընկնում իր արագ աճով, նրանից ստացվում է բավականին շատ կանաչ զանգված, որը կարելի է օգտագործել որպես սեդերացիա: Հնկացորենը լավ նախորդ է մյուս գյուղատնտեսական մշակաբույսերի համար, քանի որ արագ աճելով նա ստվեր է ստեղծում մոլախոտային բուսականության վրա, մաքրելով մոլախոտերով աղտոտված դաշտերը:
Հնդկացորենի մշակությունը: Հնդկացորենի համար լավագույն նախորդներ են համարվում բազմամյա խոտաբույսերը, հատիկաընդեղեն կուլտուրաները, արմատապտուղները, պալարապտուղները, կտավատը: Իր հերթին լավ նախորդ է հանդիսանում հատիկաընդեղենների և կարտոֆիլի համար: Նախորդ մշակաբույսի բերքահավաքից հետո կատարել խոզանի երեսվար կամ սկավառակային փոցխում, այնուհետև վար (25-27սմ խորությամբ): Այս մշակաբույսը զգայուն է պարարտանյութերի նկատմամբ, հատկապես ֆոսֆորականի: Աշնանը վարի տակ տալ 200-250 կգ սուպերֆոսֆատ և 80-100 կգ կալումի քլորիդ: Ազոտական պարարտանյութերը տալիս են հիմնականում ցանքակից կամ սնուցումների ձևով, օգտագործելով 80-100 կգ ամոնիումի սելիտրա: Վաղ գարնանը, հողում խոնավությունը պահպանելու նպատակով, պետք է կատարել փխրեցում: Դաշտը մոլախոտերից մաքուր պահելու նպատակով, նախքան ցանքը կատարել ևս մեկ անգամ փխրեցում, իսկ անհրաժեշտության դեպքում իրականացնել քիմիական պայքար: Միամյա լայնատերև և հացազգի մոլախոտերի դեմ օգտագործել հետծլային հերբիցիդ Գեզագարդ՝ 1- 2 կգ/հա նորմայով (եթե հողի խոնավությունը շատ բարձր է հերբիցիդը կարող է վնասել հնդկացորենի ծիլերը, այդ պատճառով խորհուրդ է տրվում հերբիցիդի չափաքանակը նվազեցնել 1.0 կգ/հա):
Հնդկացորենի ցանքի նորման 70-80 կգ/հա է: Ցանքը կատարել, երբ հողում ջերմաստիճանը 8-10 սմ խորության վրա կազմում է 12-150 C: Սերմերը ցանել 4-6 սմ խորությամբ:
Հնկացորենը հազվադեպ է վնասվում վնասատուների կողմից և վարակվում սնկային հիվանդություններով, սակայն առանձին խոնավ տարիներին հնարավոր է հիվանդություններից՝ ֆիտոֆտորոզի, պերոնոսպորոզի, իսկական ալրացողի, իսկ վնասատուներից՝ բվիկների և լվիճների տարածում: Վնասակար օրգանիզմների դեմ պայքարի լավագույն տարբերակը ագրոտեխնիկական միջոցառումների ճիշտ և ժամանակին իրականացնումն է, ցանքաշրջանառությունը և որակյալ, առողջ սերմնանյութի օգտագործումը:
Սնկային հիվանդությունների դեմ կատարել կանխարգելիչ սրսկումներ հետևյալ ֆունգիցիդներից որևիցէ մեկով՝ Ռիդոմիլ Գոլդ 2.5 կգ/հա, Պոլիրամ 2.0-2.5լ/հա և Պղնձի օքսիքլորիդ 3.0 կգ/հա: Սրսկումը իրականացնել հնդկացորենի 4-5 տերև փուլում:
Հողաբնակ վնասատուների դեմ ցանքաքից կիրառել Ռեգենտ պատրաստուկը 10կգ/հա, իսկ համատարած մշակման դեպքում 20կգ/հա նորմայով: Վնասատուների դեմ վեգետացիայի ընթացքում կատարել սրսկումներ հետևյալ ինսեկտիցիդներից որևիցէ մեկով՝ Արիվո (0,3լ/հա), Դեցիս Բլյու (0,3լ/հա), Ակտարա (0.1-0.15 կգ/հա):
Հնկացորենի բերքահավաքը կատարում են, երբ պտուղների 75 %-ը գորշանում է: Արցախի Հանրապետության տարածաշրջանում նախապատվությունը տրվում է հնդացորենի Դեվյատկա սորտին: Սորտի վեգետացիան 83-95 օր է: Աչքի է ընկնում միաժամանակյա ծաղկմամբ և հասունացմամբ, կայուն է պառկելու նկատմամբ: Ունի բարձր ցրտադիմացկունություն և երաշտադիմացկունություն: Դիվյատկա սորտը առանձնանում է բարձր բերքատվությամբ, միջին բերքատվությունը 17-22ց/հա:
