ՉՈՐ ՄԵՐՁԱՐԵՎԱԴԱՐՁԱՅԻՆ ԿՈՒԼՏՈՒՐԱՆԵՐԻ ԷՏԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐԸ
29/03/2018
Նռենին ու արևելյան խուրման չոր մերձարևադարձային բույսեր են: Սրանք չոր կլիմայի բույսեր են, խիստ ջերմասեր և դիմանում են -15-16 C աստիճան ցրտերին: Նռնենին ապրում է 30-40 տարի և բերքի մեջ անցնում 3-4-րդ տարում: Նռնենին պտղաբերում է միամյա ճյուղերի վրա, ունի երկու տիպի ծաղիկներ: Կարճ վարսանդ ունեցող ծաղիկները պտուղ չեն կազմակերպում, գոյանում են ընթացիկ տարվա ճյուղերի վրա: Երկար վարսանդ ունեցող ծաղիկները գոյանում են միամյա ճյուղերի վրա և կազմակերպում են պտուղ: Նռնենին ձևավորում են թփի կամ միաբուն ծառի ձևով: Միաբուն ծառանման ձևավորման համար տնկման առաջին տարում արմատակալ տնկենին կարճեցնում են հողի մակերեսից 50-70 սմ բարձրությամբ, որից 30-40 սմ թողնում որպես բուն, իսկ իրենից վերև՝ 30-40 սմ հեռավորությամբ ստեղծում են 4-5 հատ, մեկը մյուսից 8-10 սմ հեռավորության վրա գտնվող 1-ին կարգի կմախքային ճյուղեր: Թփանման ձևավորման համար տնկման 1 տարում արմատակալը վաղ գարնանը զգալի կարճեցնում են, որ նրա հիմքից առաջանան մեծ թվով ճյուղավորումներ: Ամռան ընթացքում հողի մակերեսից 12-15 սմ բարձրության վրա այդ ճյուղավորումներից ընտրում են 4-5 լավ զարգացած ճյուղեր, իսկ մնացածը հիմքից հեռացնում են: Թողած ճյուղերից հետագայում ընտրում ենք 3-4-ը, որից առաջացնում են 1-ին կարգի կմախքային ճյուղեր: 
Հետագա տարիներին վերը նշված ձևավորման երկու եղանակների դեպքում էլ ձևավորման ժամանակ ստեղծված 1-ին կարգի կմախքային ճյուղերը քիչ կարճացնում են` դրանց վրա 1-2 երկրորդ կարգի ճյուղեր ստեղծելու համար, իսկ վերջիներս էլ էտում են`դրանց վրա 2-3 երկրորդ կարգի ճյուղեր ստեղծելու համար: Երբ նռնենին մտնում է պտղատվության մեջ, սիստեմատիկ էտում են` նոսրացնելով սաղարթը խտացնող ճյուղերը, չորուկները, մացառները: Ծաղկելուց հետո հեռացնել կարճ վարսանդով ծաղիկներ ունեցող ընձյուղները, որոնք նպաստավոր պայմաններ են ստեղծում երկար վարսանդով ծաղիկների զարգացման համար: Պտուղ կազմակերպող ծաղիկների քանակը մեծացնելու նպատակով կատարում են ծերատում` միամյա ճյուղերի թույլ կարճեցում: Երբ նռնենին 20-25 տարեկան է, անհրաժեշտ է իրականացնել երիտասարդացնող էտ՝ կարճացնելով ամենաներքևի առողջ կողային ճյուղերը: Նման էտի հետևանքով առաջանում են նոր գոյացություններ, որոնցից ընտրում են լավագույնները՝ նոր կենսունակ ճյուղերով սաղարթ ձևավորելու համար:
Արևելյան խուրման ապրում է 60-70 տարի, պտղաբերության մեջ մտնում 4-5 տարի հետո: Ծաղկաբողբոջները, որոնք հաջորդ գարնանը ծաղկում ու բերք են ձևավորելու, գտնվում են 1 տարեկան ճյուղերի հիմքից հաշված 3-6-րդ բողբոջներից առաջացած ընձյուղների վրա: Ծառը հիմնականում ձևավորում են 5 ճյուղանի կամ նոսրացած հարկային տարբերակով: Բունը թողնում ենք 60-70 սմ բարձրությամբ, որից վերև ստեղծում 4-5 կմախքային ճյուղեր և մեկ ուղեկցող: Երբ մտնում է պտղաբերության մեջ, ամեն տարի էտում ենք, նոսրացնում անցած տարվա պտղաբերած ճյուղերը, չորուկները, թույլ կարճացնում 1 տարեկան ճյուղերը: Պտղաբերող ճյուղերի թիվը հետագայում ավելացնելու համար պետք է ուշադիր լինել , որպեսզի 1 տարեկան ճյուղը կարճացնել 5-րդ բողբոջից վերև, քանի որ պտղաբերող է հիմքի բողբոջը: Երբ խուրմայի ծառը 25-30 տարեկան է, կատարել երիտասարդացնող էտ` կարճացնելով 2, 3 և 4 տարեկան բնափայտի վրա եղած կմախքային ճյուղերը, ստեղծված հոռաշիվերի մի մասը հեռացնում են իսկ մնացածով կազմակերպում նոր կմախքային ճյուղեր:
